Giorgio Vasari en het Laatste Avondmaal

De oude gotische Olivetaanse refter van Sant'Anna dei Lombardi in Napels is versierd met fresco's van Giorgio Vasari uit 1545 met de medewerking van Raffaellino del Colle, Cristofano Gherardi en Stefano Veltroni. De fresco's werden door Vasari aangebracht volgens de smaak van de tijd; de vraag naar een heldere en rijke versiering. In 1540 heeft Vasari al een eetzaal voorzien van fresco's in S. Michele in Bosco, Bologna. We zien dat Vasari's 'uitvinding' van de nieuwe smaak bestaat uit de samenvoeging van religieuze voorstellingen met heilige voorstellingen. De eetzaal is ingericht in de maniëristische stijl en neemt daarbij afscheid van de traditionele voorstelling van de Avondmaaltijd op drie belangrijke manieren: (1) qua stijl, met een decoratie op muren en plafond (Napolitaanse refter), (2) compositionair gezien, door de vorming van continue concentrische bewegingen met Grieks kruisen: St. Andrew's kruisjes (Napolitaans refter), (3) iconografisch gezien, met inbegrip van ongebruikelijke door religieuze thema's voorzien: in de laatste Avondmaaltijd uit het Oude en het Nieuwe Testament (Bolognese en Napolitaanse mensa), in de apocalyptische onthullingen (Bolognese refter) en in de personificaties van de deugden (zie foto links), evenals bij het samenstellen van inventieve wereldlijke thema's, zoals voorstellingen van de astrologische dierenriemtekens en sterrenbeelden (Napolitaanse refter), landschap (vedute) scènes (Bolognese refter), en 'groteske' versiering (beide eetzalen).
 
Interieur eetzaal Sant'Anna dei Lombardi
(foto Henk Woudsma)

De behandeling van het thema 'het Laatste Avondmaal' was altijd beperkt tot een sobere zege van een maaltijd. In het schilderen van het Laatste Avondmaal (cenacoli) voor de Monteolivetan kloosters, transformeert Vasari het Laatste Avondmaal thema in een 'eucharistia' uit het Oude Testament met prefiguraties van het wachten op de heilige maaltijd met Mozes en Abraham en uit het Nieuwe Testament met deelname van de 'heilige maaltijd' met Christus. Om gelovigen en ongelovigen te bekeren door het geloof (Maria Magdalena). Giorgio Vasari's eetzalen vertegenwoordigen een nieuwe religieuze iconografie voor de 'cenacoli' van de Monteolivetan kloosters waar de sfeer van een gezamenlijke maaltijd de ziel verheft van de monniken op weg naar een glorieus eeuwig banket (conclusie uit Parthenope's Splendor).

Voor uitvoerige informatie kijk in: Parthenope's Splendor. Art of the Golden Age in Naples. Onlangs is het interieur van de Sant'Anna dei Lombardi gerestaureerd.